- علوم انسانی
علوم اجتماعی
در سلسله مراتب مباحث دانشگاهی به ویژه در علوم اجتماعی رشته های مردم شناسی و انسان شناسی از مباحث نسبتاً جدید در یکصد سال اخیر است. انسان شناسی Anthropology در یک دید کلی، مطالعه خصوصیات انسانی است که ویژگی های جسمانی نشانه های فرهنگی، فکری و تاریخی را در بر گرفته و به مطالعه چگونگی دنیای تغییرات و دلایل تحولات زیستی در گروهها و جمعیتهای مختلف انسانی می پردازد .
مراد از مردم شناسی Ethnology مطالعه ویژگی های فرهنگی و اجتماعی گروههای انسانی در محدوده جغرافیائی معین و در دوره تاریخی مشخص است که عناصر ویژه ای نظیر، زبان، هنر، موسیقی، آداب و سنن، ازدواج، عادات و خلقیات، خانواده، خویشاوندی، مذهب، اقتصاد، حقوق، پوشاک، فنون … را در برمی گیرد. فرهنگ Culture نیز با گسترش دامنه مطالعات و تحقیقات فرهنگی و پیشرفت تکنولوژی، دارای معنا و مفهومی وسیع و همه جانبه گردیده است، به طوری که در تعریف آن آمده است:
فرهنگ عبارت است از مجموعه ای شامل آداب و رسوم، اعتقادات، اخلاقیات، مهارت ها و فنون، هنر و … که انسان به عنوان عضوی از جامعه آن را فرا می گیرد و در قبال آن جامعه نیز تعهداتی دارد.
به این ترتیب مطالعه و تحقیق فرهنگها قسمت عمده ای از قلمرو مردم شناسی را در برمی گیرد. از این رو برخی از دانشمندان دانش مردم شناسی و انسان شناسی را «علم مطالعه فرهنگ ها» (اعم از مادی و غیرمادی) می دانند.
زیبائی رشته علوم اجتماعی به ارتباطات زیبائی که بین اجتماع انسان‌ها برقرار است ، بر می‌گردد.
انسان‌ها در کنار یکدیگر نیازهای فراوان خود را مرتفع می‌کنند و این فراوانی نیاز، پیچیدگی‌های زیادی را برای رسیدن به رفاه اجتماعی بوجود می‌آورد. مسائلی مانند مسکن، اشتغال، آموزش، بهداشت، … در رشته علوم اجتماعی پژوهش و مطالعه برای رسیدن به رفاه را بررسی می‌کند.
علاقه به مسائل خبری و اجتماعی، داشتن روحیه جمع گرائی و داشتن بیان خوب و در پایان پایه قوی آماری از شروط موفقیّت در این رشته است.
در کنکور سراسری ، ضریب درس ریاضی ۴ می‌باشد.
آشنایی با رشته علوم اجتماعی
سالانه بیش از ۸۰ میلیون نفر به جمعیت جهان اضافه می‌شود. به همین دلیل سن نیمی از جمعیت جهان کمتر از ۲۵ سال است و در این میان بیش از یک میلیارد جوان در سنین ۱۵ تا ۲۴ سال قرار دارند و این بیانگر آن است که کشورهای دنیا بخصوص کشورهای در حال توسعه که بیشتر جمعیت جهان به آنها اختصاص دارد، در سال‌های آینده با معضلات اجتماعی بسیاری در شهرها و روستاها رو به رو خواهند شد.
به زبان دیگر تقاضای اجتماعی برای آموزش، بهداشت، اشتغال، مسکن و در مجموع رفاه اجتماعی بیشتر می‌شود و در نتیجه وجود مختصصانی که با پژوهش، مطالعه و برنامه‌ریزی، راه‌های رسیدن به رفاه اجتماعی را بیابند، بسیار ضروری است. هدف رشته علوم اجتماعی تربیت متخصصانی است که نیاز جامعه را در زمینه‌های فوق برآورده سازند. اما چون عنوان علوم اجتماعی دارای مفهوم وسیعی است، رشته علوم اجتماعی به گرایش‌های متفاوتی تقسیم شده است. برهمین اساس علوم‌اجتماعی دارای چهار گرایش پژوهشگری اجتماعی، برنامه‌ریزی اجتماعی ، رفاه و تعاون اجتماعی و مردم‌شناسی است.
گرایش پژوهشگری اجتماعی
هدف پژوهشگری اجتماعی ساختن انسان جامعه‌شناس است. انسانی که بتواند با مطالعات دقیق نظری و عملی به عنوان یک محقق، سطح آگاهی‌های اجتماعی را بالا برده و پاسخگوی نیاز مراکز آموزشی، پژوهشی و خدماتی باشد؛ یعنی نتایج تحقیقات او به ما بگوید که چگونه می‌توان از بحرانهای اجتماعی عبور کرد و به آرامش و رفاه رسید. درس‌های پژوهشگری اجتماعی دارای سه شاخه است. در یک شاخه مهارت در عملیات تحقیقی آموزش داده می‌شود، شاخه دیگر مبانی جامعه‌شناسی است که پایه‌های علم جامعه‌شناسی را از نظر مفهومی معرفی می‌کند و شاخه سوم نیز مباحث جمعیت‌شناسی است که از درس مبانی جمعیت‌شناسی شروع می‌شود و به تحلیل جمعیت، تحلیل حرکت‌های جمعیتی و کاربردهای جمعیت‌شناسی در مباحث اجتماعی و اقتصادی ختم می‌گردد.
توانایی‌های لازم
دانشجوی این گرایش باید به تحقیق‌های نظری و عملی علاقه‌مند باشد؛ یعنی از یک سو نظریه‌های اجتماعی را مطالعه کرده و آنها را مورد نقد و تحلیل قرار دهد و از سوی دیگر بین مردم جامعه رفته و به تحقیق‌های میدانی علاقه‌مند باشد. دانش و بینش ریاضی در این گرایش بسیار مهم است؛ چون دقیق فکر کردن و دقیق اندیشیدن در پژوهشگری اجتماعی اهمیت بسیاری دارد.
nj; گرایش دیدگاه‌های خوبی در زمینه مسائل شهری و روستایی، حمل و نقل، برنامه‌ریزی اجتماعی ـ اقتصادی با بعد اجتماعی پیدا می‌کنند و می‌توانند در سه بخش دولتی، عمومی و خصوصی فعالیت نمایند. که در بخش دولتی در سازمان‌های برنامه و بودجه، وزارت کشور، فرمانداری‌ها و در اکثر اداره‌های دولتی می‌توانند مشغول به کار شوند و در سایر بخش‌های عمومی شهرداری‌ها، موسسه‌های مختلفی از قبیل بنیاد شهید، کمیته امداد امام خمینی”ره”، سازمان بهزیستی و موسسه‌های رفاهی مراکز مهمی برای اشتغال هستند و در بخش خصوصی نیز موسسه‌های خدماتی و مشاوره‌ای مکان‌های مناسبی برای اشتغال هستند. فارغ‌التحصیلان می‌توانند به صورت کارشناسان مستقل تحقیقات شهری، روستایی و منطقه‌ای نیز فعالیت کنند.
دروس تخصصی گرایش برنامه‌ریزی اجتماعی
اصول توسعه و عمران، تئوری‌های برنامه‌ریزی، برنامه‌ریزی شهری، تئوری‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای، برنامه‌ریزی روستائی، تکنیک‌های مقدماتی برنامه‌ریزی، برنامه‌ریزی منطقه‌ای در ایران، ارزشیابی طرح‌ها و برنامه‌ها، عوامل سازماندهی مکان، برنامه‌ریزی حمل و نقل، برنامه‌ریزی اجتماعی،اصول علم جغرافیا و نقشه‌خوانی.
گرایش تعاون و رفاه اجتماعی
محتوای دروس این گرایش را اقتصاد، جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی، امور مالی، حسابداری، مدیریت و تعاون و کارکرد تعاون تشکیل می‌دهد و هدف آن تربیت کارشناسانی است که بتوانند به یاری تشکل‌های انسانی عامل توزیع عادلانه ثروت و قدرت در جامعه گردند. در گرایش تعاون و رفاه اجتماعی هرآنچه مربوط به تعاونی باشد مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد که از آن جمله می‌توان به انواع تعاونی‌ها، چگونگی تاسیس و مدیریت آنها و فوایدی که تعاونی‌ها برای جامعه دارند، اشاره کرد.
توانایی‌های لازم
گرایش تعاون و رفاه اجتماعی به عنوان یک میان رشته از واحدهای گوناگون درسی استفاده می‌کند که می‌توان این دروس متنوع را در دو درس پایه و اصلی اقتصاد و جامعه‌شناسی خلاصه کرد در نتیجه دانشجویی که پایه ریاضی قوی داشته باشد، می‌تواند در تعدادی از دروس مهم این رشته مثل امور مالی، اقتصاد و حسابداری موفق گردد و اگر به علوم اجتماعی علاقه‌مند باشد می‌تواند در دروسی مثل جامعه‌شناسی یا مردم‌شناسی توفیق یابد. علاوه بر آمادگی در دروس فوق دانشجوی این رشته باید به تعاون علاقه‌مند بوده و روحیه همکاری و همیاری با دیگران را داشته باشد. چون در این رشته دانشجو باید بتواند ارتباطی نزدیک با دیگران ایجاد کند.
موقعیت شغلی در ایران
فارغ‌التحصیلان این گرایش می‌توانند در شاخه‌ها و واحدهای مختلف وزارتخانه تعاون کار کنند. همچنین می‌توانند در تعاونی‌های شرکت‌ها و وزارتخانه‌های مختلف اعم از تعاونی‌های تولیدی، مصرف و مسکن به عنوان مدیر و برنامه‌ریز مشغول به کار شوند. با این که فارغ‌التحصیلان این گرایش می‌توانند در بسیاری از وزارتخانه‌ها و شرکت‌های خصوصی و دولتی مفید باشند اما متاسفانه بازار کار این گرایش محدود است چون در جامعه ما به مدیریت علمی تعاونی‌ها اهمیت نداده و در کل تعاونی‌ها حضوری فعال در جامعه ندارند.
دروس تخصصی گرایش تعاون و رفاه اجتماعی
اصول و اندیشه‌های تعاونی، سیر تحول تعاونی در ایران و جهان، اصول آموزش و ترویج تعاونی، انواع و کارکرد تعاونی‌ها، سازماندهی و مدیریت در تعاونی‌ها، زمینه‌ها و شیوه‌های همیاری در جوامع شهری و روستائی، اقتصاد خرد و کلان، حقوق تجارت، حقوق تعاون (تهیه اساسنامه و آئین‌نامه)، اصول حسابداری، امور مالی تعاونی‌ها، سمینار مسائل تعاونی، تامین و رفاه اجتماعی، کارورزی.
گرایش مردم شناسی
کار اصلی یک مردم‌شناس مطالعه فرهنگ جوامع مختلف، در مکان‌ها و زمان‌های متفاوت، از قدیمی‌ترین ایام تا امروز است و در این میان توجه ویژه‌ای به سیر تحول فرهنگ، علل تغییرات فرهنگی و کاربرد فرهنگ در جوامع مختلف دارد. به همین دلیل علوم اجتماعی بدون مردم‌شناسی یا انسان‌شناسی فرهنگی با مشکلات بسیاری روبرو خواهد شد چرا که فرهنگ در ساختارهای اجتماعی نقش بسیار مهم و تعیین کننده‌ای دارد؛ یعنی لازمه اصلی مطالعات اجتماعی، مطالعه فرهنگی است و در حوزه مطالعات فرهنگی نیز، مردم‌شناسان نقش بسیار مهمی دارند.
توانایی‌های لازم
کنجکاوی، صبر و علاقه به کارهای میدانی برای دانشجوی این رشته ضروری است. دانشجوی مردم‌شناسی باید به مردم و مسائل جامعه‌اش علاقه‌مند بوده و روابط اجتماعی خوبی داشته باشد تا بتواند با گروههای مختلف جامعه ارتباط نزدیکی برقرار کرده و از فرهنگ و هنجارهای آنها مطلع شود.
موقعیت شغلی در ایران
مردم شناسی زیربنای بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی است و این به معنای آن است که بازار کار متنوعی برای فارغ‌التحصیلان این گرایش وجود دارد و اکثر وزارتخانه‌ها به فارغ‌التحصیلان آن نیازمندند. زیرا باید بخش تحقیقات مردم‌شناسی بسیار گسترده‌ای داشته باشند. البته برخی از وزارتخانه‌ها مثل وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، جهادکشاورزی، کشور، خارجه و نیرو در حال حاضر نیز دارای چنین بخشی هستند و فارغ‌التحصیلان این رشته را جذب می‌کنند. همچنین فارغ‌التحصیل این رشته می‌تواند به مطالعه و تحقیق آزاد روی آورده و نتیجه تحقیقات خویش را به صورت کتاب منتشر سازد. چون امروزه کتبی که در زمینه مردم‌شناسی چاپ می‌شود، بازار بسیار خوبی دارد.
دروس تخصصی گرایش مردم‌شناسی
جامعه‌شناسی قشرها و نابرابریها، جامعه‌شناسی ایلات و عشایر، مردم شناسی فرهنگی، محیط‌شناسی انسانی، جغرافیای انسانی ایران، تنظیم خانواده و جمعیت، مبانی تعاون ، زمینه‌ها و شیوه‌های همیاری در شهر و روستا، فرهنگ و توسعه، مردم نگاری، مردم‌شناسی ماقبل تاریخ و جوامع ابتدایی، باستان‌شناسی از دیدگاه انسان‌شناسی، موزه‌داری و تکنیک ضبط اسناد، مردم شناسی روستا، ایل‌شناسی، نظامهای خویشاوندی، مردم‌شناسی اعتقادات دینی، مردم‌شناسی هنر، نماد و نشانه‌شناسی، انسان‌شناسی و فرهنگ منطقه‌ای (آفریقا و …)، مردم‌شناسی شهری، نظریه‌های مردم‌شناسی.
ردیف نام دانشگاه کاردانی کارشناسی ارشد دکترا
۱ آزاد- آباده
۲ آزاد- آزاد شهر
۳ آزاد- آشتیان
۴ آزاد- ایلام
۵ آزاد- بردسیر
۶ آزاد- تبریز
۷ آزاد- تربت جام
۸ آزاد- تهران
۹ آزاد- خلخال
۱۰ آزاد- دامغان
۱۱ آزاد- دهاقان
۱۲ آزاد- رودهن
۱۳ آزاد- زرند
۱۴ آزاد- زنجان
۱۵ آزاد- شوشتر
۱۶ آزاد- شیروان
۱۷ آزاد- قوچان
۱۸ آزاد- گرمسار
۱۹ آزاد- گناباد
۲۰ آزاد- نراق
۲۱ آزاد- کرمان
۲۲ آزاد-اراک
۲۳ آزاد-جهرم
۲۴ الزهرا تهران
۲۵ بابلسر
۲۶ بوعلی سینا همدان
۲۷ تهران
۲۸ خوارزمی
۲۹ شاهد تهران
۳۰ شهیدچمران اهواز
۳۱ شیراز
۳۲ صنعتی اصفهان
۳۳ علامه طباطبائی
۳۴ یزد
ردیف نام درس
۱ آمار در علوم اجتماعی
۲ آمار و احتمالات مقدماتی
۳ ارتباطات انسانی
۴ ارتباطات بین‌المللی
۵ ارتباطات تصویری
۶ ارتباطات در جهان سوم
۷ ارتباطات سیاسی
۸ ارتباطات و توسعه
۹ ارتباطات و فرهنگ
۱۰ ارزیابی پروژه
۱۱ اصول روابط بین الملل (الف و ب)
۱۲ اصول روابط عمومی
۱۳ اصول روزنامه‌نگاهری
۱۴ اصول علم اقتصاد ۱
۱۵ اصول و فلسفه آموزش و پرورش
۱۶ اصول و فنون مشاوره و راهنمایی
۱۷ اصول و مبانی ارتباطات
۱۸ افکار عمومی و وسایل ارتباطات جمعی
۱۹ اقتصاد روستایی
۲۰ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم
۲۱ انسان در اسلام
۲۲ انقلاب اسلامی و ریشه‌های ان
۲۳ باستان شناسی فرهنگی
۲۴ بررسی مسائل اجتماعی ایران
۲۵ بررسی و تحلیل پروژه‌های انجام شده
۲۶ برنامه ریزی منطقه و کاربرد در /ت
۲۷ پایان‌نامه
۲۸ پیایی گروهی
۲۹ تاریخ اسلام
۳۰ تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام
۳۱ تاریخ روزنامه نگاری
۳۲ تجزیه و تحلیل برنامه‌های رادیو و تلویزیون
۳۳ تحلیل محتوا و گفتمان پیامهای ارتباط
۳۴ تحولات جامعه روستایی ایران
۳۵ تربیت بدنی ۲
۳۶ تعلیم و تربیت در اسلام
۳۷ تغیرات اجتماعی
۳۸ تمرین دبیری ۱
۳۹ تمرین دبیری ۲
۴۰ توسعه اقتصادی
۴۱ تولید و کاربرد مواد آموزشی
۴۲ تکنولوژی چاپ و نشر
۴۳ تکنولوژی های جدید ارتباطی
۴۴ جامعه شناسی
۴۵ جامعه شناسی آموزش و پرورش
۴۶ جامعه شناسی انقلاب
۴۷ جامعه شناسی ایلات عشایر ایران
۴۸ جامعه شناسی جهانی شدن
۴۹ جامعه شناسی خانوادگی
۵۰ جامعه شناسی روستایی
۵۱ جامعه شناسی سینما
۵۲ جامعه شناسی شهری
۵۳ جامعه شناسی قشرها و نابرابریها
۵۴ جامعه شناسی هنر
۵۵ جغرافیای انسانی ایران
۵۶ جهانی شدن ارتباطات
۵۷ حقوق ارتباطات
۵۸ حقوق اساسی
۵۹ حقوق تجارت
۶۰ راسانه ها و گروهای اجتماعی
۶۱ رفاه اجتماعی
۶۲ روانشناسی اجتماعی کاربردی روستایی
۶۳ روانشناسی تربیتی
۶۴ روانشناسی کودکی و نوجوانی
۶۵ روزنامه نگاری تخصصی
۶۶ روزنامه نگاری علمی ۲ گزارش مطبوعات
۶۷ روش بررسی و افکار عمومی
۶۸ روش تحقیق
۶۹ روش تحقیق پیشرفته آماری
۷۰ روش تحلیل جمعیت شناسی
۷۱ روش کمی ۳
۷۲ روشها و فنون تدریس
۷۳ روشهای بررسی و تحلیل پیامهای ارتباط
۷۴ روشهای پزوهش در ارتباطات جمعی
۷۵ ریاضیات پایه
۷۶ ریاضیات پیش دانشگاهی
۷۷ زبان انگلیسی
۷۸ زبان پیش دانشگاهی ۱
۷۹ زبان پیش دانشگاهی ۲
۸۰ زبان تخصصی ۱ متون علوم اجتمعای
۸۱ زبان تخصصی ۲
۸۲ زبان تخصصی مطالعه در متونن ارتباطات ۲
۸۳ زبان فارسی
۸۴ زیست شناسی عمومی
۸۵ سمینار مسائل سیاسی و استراتژی معاصر
۸۶ سمینار نقد فیلم
۸۷ سنجش و اندازه‌گیری
۸۸ سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت
۸۹ شیوه نگارش فارسی در مطبوعات
۹۰ طرح تحقیق
۹۱ فارسی
۹۲ فتوژورنالیسم (عکاسی خبری)
۹۳ گرافیک و صفحه آرایی در مطبوعات
۹۴ مبانی برنامه‌ریزی آموزش متوسطه
۹۵ مبانی تاریخ اجتماعی
۹۶ مبانی جامعه شناسی ۱
۹۷ مبانی جامعه شناسی ۲
۹۸ مبانی زبان شناسی
۹۹ مبانی فلسفه ۱
۱۰۰ مبانی مطالعات انتقادی در ارتباطات
۱۰۱ متون اسلامی
۱۰۲ مدیریت آموزشی
۱۰۳ مدیریت ارتباطات اجتماعی
۱۰۴ مدیریت بحرانهای ارتباطی
۱۰۵ مردم شناسی ایران
۱۰۶ مردم شناسی ایلات و عشایر
۱۰۷ مسائل رسانه‌ای ایران و جهان
۱۰۸ معارف اسلامی ۲
۱۰۹ مقدمات ارتباطات کامپیوتری
۱۱۰ مقدمات جامعه‌شناسی
۱۱۱ نظامهای خویشاوندی و خانواده
۱۱۲ نظریه‌ها و مفاهیم ارتباطات اجتماعی ۱
۱۱۳ نظریه‌های تغییرات اجتماعی
۱۱۴ نظریه‌های جامعه شناسی ۱
۱۱۵ نظریه‌های جامعه شناسی ۲
۱۱۶ نقد و تفسیر و مقاله در مطبوعات
۱۱۷ ویراستاری و مدیریت اخبار
۱۱۸ کلیات حقوق
با نگاهی به چند سرفصل رشته علوم اجتماعی می توانیم به اهمیت و بازار کار آن نگاهی تازه داشته باشیم جامعه شناسی انقلاب، جامعه شناسی قشرها و نابرابریهای اجتماعی، جامعه شناسی در ادبیات فارسی، جامعه شناسی پزشکی، جامعه شناسی سیاسی، جامعه شناسی کار، جامعه شناسی آموزش و پرورش، جامعه شناسی جهان سوم، مردم شناسی ایران، جغرافیای انسانی ایران، جامعه شناسی ایلات و عشایر، روانشناسی اجتماعی، اصول علم سیاست، مبانی جمعیت شناسی.
رشته علوم اجتماعی بخشی از زیربنای بسیاری از برنامه ریزی های کشوری برای افراد هر جامعه است در واقع نهادهای سیاست گذار، نهادهای فرهنگی، اجتماعی، شهرداری ها، فرهنگ سراها، انجمن های خصوصی و دولتی، وزارتخانه های ارشاد، آموزش و پرورش، اقتصاد و دارایی، گمرک و بازار بورس، سازمان بهزیستی، کمیته امداد، مرکز آمار، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت کشور، وزارت بهداشت و به نحوی بسیار دیگری از مراکز باید به کارشناسان خبره این رشته مراجعه و به عنوان یکی از عوامل مهم در تصمیم گیری های خرد و کلان لحاظ نمایند.