رشته خبرنگاری

خبرنگار کیست و خبرنگاری چیست؟
در ساده‌ترین تعریف باید گفت خبرنگار کسی است که به حرفه‌ی خبرنگاری مشغول است؛ یعنی خبر و گزارش‌های خبری را برای چاپ در روزنامه‌ها، مجلات و نشریات و یا برای پخش از رادیو، تلویزیون و یا اینترنت گردآوری، انتخاب و ارائه می‌کند، یا بر انجام این کارها نظارت دارد.

برای ورود به این حرفه ابتدا باید دانش‌آموزان در شاخه‌ی علوم انسانی تحصیل کنند و در آزمون کنکور انسانی شرکت کرده و در انتخاب رشته‌ی خود، رشته‌ی ارتباطات و علوم اجتماعی را انتخاب کنند. این رشته در مقطع کارشناسی دارای سه گرایش پژوهش در رسانه، روابط عمومی و روزنامه‌نگاری است.

افرادی که می‌خواهند وارد شغل خبرنگاری شوند باید گرایش سوم را انتخاب کنند. علاوه بر تحصیلات دانشگاهی افراد می‌توانند با گذراندن دوره‌های خبرنگاری در مراکز آموزشی و آموزشگاه‌های خصوصی و یا تحصیل در دانشکده‌های خبر، وارد شغل خبرنگاری شوند.

روزنامه‌نگار که اغلب خبرنگار نامیده می‌شود به تحقیق و نوشتن اتفاقات و رویدادهای مختلف می‌پردازد. در میان داوطلبان کنکور انسانی، افرادی که ذهنی پژوهشگر داشته و از بررسی موضوعات مختلف لذت می‌برند در این رشته موفق خواهند بود.

برای افرادی که تنها منبع درآمدشان خبرنگاری است این شغل می‌تواند یک کار تمام‌وقت باشد. افراد بسیاری نیز هستند که به صورت پاره‌وقت و شغل دوم به این شاخه روی می‌آورند. برخی نیز خبرنگاری را به‌عنوان یک سرگرمی دنبال می‌کنند و گهگاه مطالب و اخبار و گزارش‌هایی را ارائه می‌دهند که اکثراً این افراد برای روزنامه‌های محلی کار می‌کنند.

در برخی از کشورها هرکسی که دلش بخواهد می‌تواند خود را خبرنگار بنامد. در جاهای دیگر، تنها کسانی روزنامه‌نگار خوانده می‌شوند که دوره‌های درسی مشخصی را به پایان رسانده‌اند.

وظیفه‌ی یک خبرنگار
بر پایه‌ی اعلامیه‌ی سازمان یونسکو، خبرنگاران باید کوشش کنند تا اخباری که در اختیار عموم می‌گذارند درست، دقیق و معتبر باشد و در درستی اخباری که به دست می‌آورند، پژوهش و اندیشه کنند. خبرنگاران نباید حقیقتی را عمداً تحریف یا خراب کنند و نیز هیچ‌گونه مطلبی را نباید از دید مردم پنهان نگهدارند.
ویژگی، روحیات و توانمندی‌های لازم برای شغل خبرنگاری
کارفرمایان در جست‌وجوی کسانی هستند که بیش از هر چیز دارای شخصیتی کنجکاو، علاقه‌مند به مباحث خبری و پرانرژی باشند و از امور جاری جامعه آگاه باشند. اگر نویسنده‌ی خوبی هم باشید دیگر چه بهتر. بیشتر روزنامه‌نگاران کار خود را به‌عنوان کارآموز روزنامه‌نگاری از سطوح پایین و با دستمزد اندک آغاز می‌کنند.

همه‌ی خبرنگاران خوب، بدون تردید ویژگی‌ای دارند که آموزش دادن آن‌ها اگر غیرممکن نباشد، سخت است. در واقع قبل از آموزش، برخی مهارت‌ها بهتر است در وجود یک خبرنگار یا روزنامه‌نگار وجود داشته باشد تا بتواند در شغل خود موفق شود.

برخی از این خصوصیات عبارت‌اند از:
کنجکاو باشد، دارای ذهنی تحلیل‌گر باشد، پرسشگر باشد و در مورد هر سوژه‌ای بتواند با تحقیق و پرسش اطلاعات لازم را به دست آورد، از قدرت ارتباط اجتماعی بالایی برخوردار باشد، قدرت گفتار و نوشتاری خوبی داشته باشد، بتواند خود را وقف کارش کند و در هر ساعت از شبانه‌روز برای یافتن اطلاعات یا یافتن سوژه تلاش کند.

شغل خبرنگاری سخت و پرخطر است. در برخی موارد این افراد برای پیگیری یک خبر مجبورند سفرهای کاری در مناطق پرخطر مانند مناطق سیل و زلزله‌زده داشته باشند، یا برای تهیه‌ی خبر باید در مناطق جنگی بمانند و در برخی موارد باید در خارج از کشور زندگی کنند.

ساعات کاری یک خبرنگار مشخص و دقیق نیست. یک خبرنگار ممکن است برای تکمیل گزارش خبری خود چندین روز بدون وقفه کار کند. برای افرادی که می‌خواهند وارد این شغل شوند آگاهی یافتن از ساعات کاری و نوع زندگی خبرنگاری یک موضوع مهم بشمار می‌رود.

مهارت و توانمندی‌های مورد نیاز برای شغل خبرنگاری
– یک خبرنگار خوب باید بتواند حتی در شرایطی که نتوانسته مطلب و متنی از قبل آماده کرده باشد، اطلاعات خود را فی‌البداهه بیان کند، یعنی داشتن قدرت سخنوری از ویژگی‌های مهم یک خبرنگار است.
– یک خبرنگار باید بتواند بین حس همدلی و احساسات خود توازن ایجاد کند. در واقع برقراری حس همدردی و همدلی نباید او را احساساتی کند. احساساتی شدن و دور شدن از منطق و عقل می‌تواند روی گزارش‌های او تأثیر منفی بگذارد. در واقع مخاطبین نیازی به دیدن صحنه‌های احساسی خبرنگار ندارند، آنچه آن‌ها می‌خواهند دقت، صحت و جامعیت خبر است.
– داشتن بیان مناسب با لحن خبری و همچنین انتخاب درست واژگان به یک خبرنگار در جذب مخاطب کمک شایانی می‌کند. تنفس درست، جنس صدا و استفاده درست از صدا و انتخاب لحن مناسب برای بیان، از مهارت‌های خبرنگاران آموزش‌دیده است.
– یک خبرنگار باید قدرت نوشتاری و نگارش املایی خوبی داشته باشد تا بتواند اخبار و گزارش‌های خود را به صورت درست و تأثیرگذار بیان کند. امروزه خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها و بخش‌های ممتاز خبری به کلمات و واژه‌ها و عبارت‌های خبری بسیار توجه دارند.
– داشتن مهارت ارتباطی در سطح عالی برای یک خبرنگار از ضرورت‌ها است. او باید بتواند در هر مکان و زمان و با هر فردی با هر سن و سالی ارتباط خوب و مناسبی برقرار سازد و بتواند اطلاعات لازم برای گزارش خود را به دست آورد.
– یک خبرنگار باید از مهارت خوب و دقیق گوش دادن برخوردار باشد. او باید به‌وسیله‌ی این مهارت بتواند از سخنان مصاحبه‌شونده، اطلاعات لازم را استخراج کند.
– یک خبرنگار خوب باید پرسشگر خوبی باشد. این بدان معنی است که بتواند سؤالاتی درست، به‌جا و قابل‌فهم بیان کند و جواب‌های لازم را بگیرد.
– یک خبرنگار باید پرانرژی، جستجوگر و فعال باشد و بتواند با علاقه و انگیزه به دنبال سوژه و اخبار جدید باشد.
– یک خبرنگار باید اهل تحقیق و مطالعه باشد و با حوادث، اخبار و رویدادهای بزرگ و مهم حیطه‌ی کاری خود آشنایی داشته باشد.
– داشتن اعتمادبه‌نفس بالا برای یک خبرنگار الزامی است.
– یک خبرنگار باید صبر و تحمل بالایی داشته باشد. ممکن است برای تهیه‌ی یک خبر زمان زیادی را منتظر باشد یا سخنان ناخوشایند بشنود، در این حالت باید با صبر و تحمل خود این مشکلات را حل کند.
– یک خبرنگار باید راست‌گو و مورد اعتماد باشد. خبر هر چه که می‌خواهد باشد، مردم و مخاطبین دوست دارند خبر درست، جامع و کامل را بشنود که در آن دروغ یا بزرگ‌نمایی یا پنهان‌کاری وجود نداشته باشد.
– یک خبرنگار باید حالت بی‌طرفانه‌ای در مقابل همه چیز داشته باشد. داشتن تعصب بی‌جا موجب خشونت و احساسی برخورد کردن با افراد و مسائل شده و اخباری نادرست در اختیار مردم قرار می‌دهد.
– یک خبرنگار باید با رایانه و برنامه‌های لازم حیطه‌ی کاری خود آشنایی داشته باشد؛ مانند ادیت عکس، مونتاژ صدا و تصویر و…

ردیف دانشگاه
۱ دانشگاه علامه طباطبایی تهران
۲ دانشگاه سوره تهران
۳ دانشگاه بناب آذربایجان شرقی
۴ دانشگاه کرمان کرمان
۵ دانشگاه اصفهان اصفهان
۶ دانشگاه بوشهر بوشهر
۷ دانشگاه تبریز آذربایجان شرقی
۸ دانشگاه تهران غرب
۹ دانشگاه مرکز دماوند تهران
۱۰ دانشگاه پردیس تهران
۱۱ دانشگاه ری تهران
۱۲ دانشگاه مشهد مشهد
۱۳ دانشگاه اهواز اهواز
۱۴ دانشگاه خرمشهر خوزستان
۱۵ دانشگاه شوش خوزستان
۱۶ دانشگاه گرمسار سمنان

دروس پایه
ردیف نام درس
۱ مبانی جامه شناسی
۲ آمار در علوم اجتماعی
۳ کاربرد رایانه در علوم ارتباطات
۴ زبان تخصصی(۱) – متون ارتباطات اجتماعی
۵ اصول علم اقتصاد
۶ حقوق اساسی
۷ اقتصاد ایران
۸ اصول علم سیاست
۹ کلیات حقوق
۱۰ روان شناسی اجتماعی
۱۱ مبانی تاریخ اجتماعی ایران
۱۲ روش های تحقیق در علوم اجتماعی(عملی و نظری)
۱۳ آمار مقدماتی
۱۴ اصول روابط و سازمان های بین المللی

دروس اختصاصی
ردیف نام درس
۱ مبانی ارتباط جمعی
۲ نظریه‌های ارتباطات اجتماعی
۳ ارتباطات بین الملی
۴ گرافیک و صفحه‌آرایی در مطبوعات
۵ ارتباطات سیاسی
۶ تکنولوژی‌های ارتباطی
۱ ارتباطات انسانی
۲ مبانی جامع اطلاعاتی
۳ تحلیل محتوای پیام‌های ارتباطی
۴ افکار عمومی و وسایل ارتباط جمعی
۵ ارتباطات تصویری
۶ مبانی ارتباطات و توسعه

دروس تخصصی
ردیف نام درس
۱ اصول روزنامه نگاری
۲ روزنامه نگاری عملی(۱) مصاحبه مطبوعاتی
۳ نقد و تفسیر و مقاله نویسی
۴ روزنامه نگاری عملی(۲) گزارش مطبوعاتی
۵ روزنامه نگاری الکترونیکی
۶ ویراستاری و مدیریت اخبار
۷ حق و مسئولیت‌های روزنامه نگاری
۸ روزنامه نگاری تخصصی
۹ زبان تخصصی(۲) – متون روزنامه نگاری
۱۰ تاریخ مطبوعات
۱۱
۱۲

دروس اختیاری
ردیف نام درس
۱ امور بازرگانی
۲ تامین و رفاه اجتماعی
۳ رفتار سازمانی
۴ جامعه شناسی شهری
۵ آشنایی با حرفه های ارتباطی
۶ جامعه شناسی سیاسی
۷ سازمان‌های اداری در ایران
۸ تغییرات اجتماعی
۹ مبانی ارتباطات سازمانی
۱۰ مبانی جمعیت شناسی
۱۱ اصول بازاریابی
۱۲ کلیات برنامه‌ریزی اجتماعی و اقتصادی
۱۳ ارتباط میان فرهنگی
۱۴ معنی شناسی در رسانه‌ها
۱۵ روزنامه نگاری رادیویی و تلویزیونی

آینده‌ی شغلی و بازار کار یک خبرنگار
رقابت در این شغل برای وارد شدن به صداوسیما و مراکز سراسری خبر و روزنامه‌های مهم بسیار بالاست. افرادی که تازه وارد این شغل شده‌اند باید به کسب مهارت و تجربه در روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های کوچک بپردازند تا بتوانند آینده‌ی شغلی خوبی به دست آورند.

تیپ‌های شخصیتی مناسب برای شغل خبرنگاری
تیپ‌های شخصیتی ENFJ، ENFP، INFP، INTJ، ENTP با ویژگی‌ها و خصوصیات لازم برای این شغل تناسب و هماهنگی بالایی دارند. همان‌طور که می‌دانید تناسب شغل و شخصیت فرد می‌تواند برای او موفقیت شغلی و رضایت از زندگی را به ارمغان بیاورد. از جمله ویژگی‌های این تیپ‌های شخصیتی که مناسب شغل خبرنگاری است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

خلاقیت و انعطاف‌پذیری، لذت بردن از شغل‌های چالشی، داشتن مهارت‌های ارتباطی بالا و …

برخی از مسایل شغل روزنامه نگاری یا خبرنگاری عبارتند از :

• وجود خطرات احتمالی برای خبرنگاران مناطق جنگی یا زلزله زده و …
• مستقل نبودن و وابسته بودن به جناح های سیاسی

بر اساس نظر برخی از روزنامه نگاران و شواهد موجود از روند اطلاع رسانی در ایران، می توان پیش بینی کرد نرخ رشد این شغل نسبت به سایر مشاغل بالاتر است. علت آن هم الزام حکومت برای توسعه رسانه ها و مؤسسات خبررسانی برای رقابت با هجمه تبلیغاتی و رسانه ای کشورهای دیگر (در حوزه سیاسی) و افزایش آگاهی عموم مردم و افزایش نقش رسانه ها در این میان (حوزه اجتماعی، فرهنگی و هنری) می باشد. قاعدتا با توسعه رسانه، شغل روزنامه نگاری نیز توسعه خواهد یافت.