- علوم تجربی
گفتار درمانی
اختلال در زبان باعث اختلال در رفتار نیز می‌گردد که از جمله می‌توان به از دست دادن توجه، تمرکز حافظه، کاهش قوه ابتکار و قضاوت کلی و از دست دادن توانایی تصمیم‌گیری اشاره نمود.این رشته از شاخه‌های علوم توانبخشی است که به مطالعه و درمان تمامی جنبه‌های نقائص و اختلالات گفتاری و زبانی اعم از عضوی و غیر عضوی می‌پردازد، کارشناسان این رشته می‌توانند پس از مطالعه و تحلیل و تشخیص عللی که باعث لکنت زبان و یا اختلالات زبانی و گفتاری شده است، به وسیله این علم اختلالات را مرتفع و امکان توانایی بیشتر در برقراری ارتباط با دیگران را از طریق زبان فراهم می‌آورند عواملی نظیر سکته‌های مغزی، ناهنجاری‌های ساختمانی اندام گویائی، عقب ماندگی ذهنی، فلج مغزی گفتار را دچار آسیب می‌کنند. طول دوره ۴ سال است. توانمندی در گفتار و داشتن صبر و حوصله از عواملی موفقیت در این رشته است.
آشنایی با رشته گفتار درمانی
رشته گفتار درمانی یکی از زیر مجموعه‌های علوم توانبخشی است و هدف آن یاری رساندن به افرادی است که دچار اختلالات گفتاری و زبانی هستند که این کمک شامل موارد زیر می‌شود: کمک به افرادی که اختلالات تلفظی دارند، بیمارانی که اختلال در صوت دارند، بیمارانی که دچار آسیب‌های مغزی شده‌اند، یاری کردن ناشنوایان برای برقراری ارتباط کلامی، کمک به طیف گسترده‌ای از عقب‌ماندگان ذهنی برای برقراری ارتباط کلامی، توصیه و مشاوره به افراد جامعه.
این دسته از متخصصان در وهله اول آسیب‌هایی را که توسط عامل ژنتیکی یا اکتسابی به گفتار و زبان وارد شده تشخیص می‌دهند و در وهله دوم به ارزیابی میزان آسیب‌دیدگی و علت آن می‌پردازند و سپس مرحله درمان را شروع می‌کنند.برای مثال امکان دارد که به علت سکته مغزی، تصادف یا اصابت ترکش، اختلالی در حوزه زبان فرد ایجاد شود که این اختلال می‌تواند به صورت بی‌ربط صحبت کردن یا ناتوانی در سخن گفتن بروز کند. یا اینکه امکان دارد مشکل در حوزه گفتار باشد؛ یعنی در تولید گفتار و یا روانی گفتار اختلالی به وجود بیاید. برای مثال کودکی که صدای “ر” را “ل” تلفظ می‌کند دارای اختلال در تولید گفتار است و همچنین فردی که در طول یک دقیقه به جای ۴ جمله (به طور متوسط) یک جمله را گفته و یا برعکس ۱۰ جمله را بیان می‌کند، دچار اختلال در روانی گفتار است و بالاخره امکان دارد تارهای صوتی به دلایل مختلف آسیب ببینند که موجب خراب شدن کیفیت صوت می‌شود. در تمام موارد فوق یک گفتار درمان سعی می‌کند که به شیوه‌های غیرپزشکی و بدون استفاده از دارو، آسیب ایجاد شده را درمان کند اما طول درمان و نحوه درمان متفاوت خواهد بود؛ یعنی آسیب‌های حوزه زبان چون به سیستم عصب مرکزی در مغز برمی‌گردد، طولانی‌تر و دشوارتر است اما درمان اختلاف حوزه گفتار آسان‌تر و سریع‌تر می‌باشد.
توانایی‌های لازم
صبور بودن مهمترین ویژگی لازم برای یک گفتار درمانگر است. چرا که بعضی از بیماران به کندی پیشرفت می‌کنند. همچنین متخصص این رشته باید انعطاف‌پذیر باشد. برای این که در این کار تنوع مراجعه‌کنندگان بسیار زیاد است؛ یعنی مراجعین می‌توانند یک بچه ۲ ساله تا یک فرد ۹۰ ساله باشند که بدون شک هریک روحیات و ویژگی‌های خاص خود را دارند. دانشجوی موفق این رشته کسی است که به زبان انگلیسی و دانش کامپیوتر مسلط باشد. همین‌طور بهتر است با لهجه‌های مختلف آشنایی داشته باشد چون ممکن است ناشنوایی به او مراجعه کند که در یک محیط تُرک یا کُرد زبان زندگی کرده است.
ردیف نام دانشگاه کاردانی کارشناسی ارشد دکترا
۱ علوم بهزیستی و توانبخشی تهران
۲ علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی اصفهان
۳ علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی ایران
۴ علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی تهران
۵ علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی سمنان
ردیف نام درس
۱ آناتومی و فیزیولوژی اعصاب در رابطه با گفتار
۲ آناتومی و فیزیولوژی عمومی
۳ آناتومی و فیزیولوژی مکانیسم گفتار
۴ آوا شناسی
۵ ارتدونسی در رابطه با گفتار درمانی
۶ ارزیابی و تشخیص افتراقی در بیماری‌شناسی گفتار و زب
۷ اصطلاحات پزشکی
۸ اصول توانبخشی
۹ اصول و فنون مشاوره
۱۰ بازی درمانی
۱۱ بافت‌شناسی و آسیب‌شناسی
۱۲ بهداشت عمومی
۱۳ بیماری‌شناسی اختلال در تشدید
۱۴ بیماری‌شناسی اختلال در تولید گفتار ۱
۱۵ بیماری‌شناسی اختلال در تولید گفتار ۲
۱۶ بیماری‌شناسی اختلال در خواندن
۱۷ بیماری‌شناسی اختلال در صوت ۱ و ۲
۱۸ بیماری‌شناسی اختلال گفتار در فلج مغزی
۱۹ بیماری‌شناسی تاخیر در رشد گفتار و زبان
۲۰ بیماری‌شناسی زبان‌پریشی کودک و بزرگسال ۱
۲۱ بیماری‌شناسی زبان‌پریشی کودک و بزرگسال ۲
۲۲ بیماریهای اعصاب در ارتباط با گفتار ۱
۲۳ بیماریهای اعصاب در ارتباط با گفتار ۲
۲۴ پایان‌نامه
۲۵ رشد روانی حرکتی
۲۶ رشد طبیعی گفتار و زبان
۲۷ روان شناسی یادگیری
۲۸ روانپزشکی عمومی
۲۹ روانپزشکی کودک و نوجوان
۳۰ روانشناسی زبان
۳۱ زبان تخصصی
۳۲ زبان شناسی
۳۳ ژنتیک پزشکی
۳۴ سنجش شنوایی
۳۵ عقب‌ماندگی ذهنی
۳۶ فیزیک صوت
۳۷ مبانی شنوایی‌شناسی
۳۸ مبانی گفتار درمانی
۳۹ مدیریت در گفتار درمانی
۴۰ کارآموزی بالینی الف و ب
۴۱ کارورزی الف و ب
۴۲ کمک‌های اولیه
فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در مراکز زیر مشغول بکار شوند: – بیمارستانها: بسته به اینکه تخصصی یا عمومی باشند، گفتار درمانگر در فضای مستقل و با مسؤولیت مستقل زیر نظر مدیریت بیمارستان فعالیت می‌کند. نحوه ارتباط او با سایر ارکان بیمارستان به صورت یک همکاری تیمی و در حوزه اختیارات تخصصی وی می‌باشد.- مراکز نگهداری: این مراکز علاوه بر مراکز نگهداری سالمندان و معلولین ، می‌توانند به طور شبانه‌روزی به درمان افراد مبتلا به اختلافات گفتار و زبان بپردازند. – درمانگاههای سرپایی: بر اساس مصوبات وزارتی و در چهارچوب مقررات اجرائی درمانگاه به فعالیت می‌پردازند. – درمان در منزل: ارائه خدمات آموزشی در منزل به افرادی که به علت معلولیت شدید، امکان مراجعه به مراکز مربوط را ندارند و یا مایل به استفاده از خدمات درمانی در منزل هستند. – کودکستانهای روزانه: برای بررسی و رفع مشکلات مربوط به گفتار کودکان. – مدارس ویژه معلولین. – مدارس تلفیقی: شامل مدارس تلفیقی عادی با یک سیستم آموزشی استثنایی یا تلفیقی دو سیستم استثنایی باهم است. – مدارس عادی: برای رفع مشکلات گفتار کودکان به صورت پاره‌وقت یا تمام‌وقت.
موقعیت شغلی در ایران
یک گفتار درمانگر می‌تواند به قاریان قرآن، مداحان، خواننده‌ها، گویندگان صدا و سیما، دوبلورها و در کل افرادی که از صوت خود به صورت حرفه‌ای استفاده می‌کنند، آموزش دهد که چگونه سخن بگویند یا از صوت خود استفاده کنند تا مشکلی برایشان به وجود نیاید. این رشته برای جوانان کنجکاو که به دنبال کشف ناشناخته‌ها می‌باشند و می‌خواهند در زمینه تحصیلی‌شان حرف اول را بزنند، رشته بکری است و زمینه‌های ناشناخته زیادی دارد. یک گفتار درمانگر می‌تواند در درمانگاه‌ها و مراکز بهداشت، مراکز ویژه توانبخشی و مراکز آموزش و پرورش استثنایی فعالیت بکند چون قسمت عمده کار در ارتباط با ناشنواها و کم‌شنواها است.