- علوم تجربی
اعضای مصنوعی
جنگ تحمیلی در ایران زمینه مناسبی شد برای رشد چشمگیر این رشته گرچه بر اثر تصادف و دیابت بسیاری از افراد پای خود را از دست می دهند اما واقعیت آن است که جنگ شمار نیازمندان این بخش را به صورتی جدی افزایش داد و باعث شد متناسب با نیازها رفتارهای بخش های مختلف در هلال احمر ، بنیاد جانبازان دچار تغییر گردد و ارتباط فعالی را با خارج برقرار سازند . رشته اعضای مصنوعی و وسایل کمکی (ارتوپدی فنی) یکی از رشته های گروه توانبخشی است که در زمینه طراحی و ساخت انواع وسائل کمکی و اندام های مصنوعی (ارتزو پروتز) برای افراد معلول نیازمند فعالیت دارد. در ایران سابقه تاسیس مرکز ارتوپدی فنی به دهه ۴۰ بر می گردد و دانشکده توانبخشی در سال ۱۳۶۱ تأسیس شده است. تربیت کارشناسانی که با طراحی و ساخت وسائل کمکی ارتوپدی و اعضای مصنوعی، ناتوانی افراد سانحه دیده را ترمیم می در این رشته علاوه بر گذراندن واحدهای پایه پزشکی با اصول طراحی مهندسی نیز آشنا می شوید و از آنجا که این رشته ارتباط نزدیکی با تکنولوژی های پیشرفته دارد لزوم پویایی و بازنگری مستمر در آن ضروری است. اندام های مصنوعی ساخته شده حدود ۷۰ درصد از فعالیت های اندام های سالم را انجام می دهند. تأسیس دوره های تحصیلات تکمیلی و تجهیز بیشتر کلینیک های آموزشی درمانی کمک شایانی به پیشرفت و بهبود وضعیت افراد نیازمند کرده است. فارغ التحصیلان دوره کارشناسی این رشته می توانند در رشته هایی مثل مدیریت توانبخشی ادامه تحصیل بدهند. ضریب دروس دبیرستان برای زیست شناسی ۴ و ریاضی و فیزیک و شیمی ۲ می باشد. که در درس ریاضی و فیزیک نقش مهم تری دارند. دانشجویان این رشته باید در برخورد با معلولین و نیازمندان به دست و پای مصنوعی از صبر و حوصله و دقت کافی برخوردار باشند.
توانایی‌های لازم
دانشجوی رشته اعضای مصنوعی و وسایل کمکی مثل یک مجسمه‌ساز باید با گچ مجسمه‌سازی کار کند و قالب‌های گچی از پا، دست، نیم‌تنه یا سر و گردن بسازد و مثل یک نجار، آهنگر و کفاش باید به جوشکاری، تراشکاری، ارّه‌کاری، فلزکاری و چرم‌کاری بپردازد. به عبارت دیگر متخصص این رشته باید از دست‌هایی توانا برخوردار و به کارهای فنی و صنعتی علاقه‌مند باشد.در ضمن دانشجوی این رشته باید دارای جسم و روحی سالم و توانمند باشد تا در انجام کارهای سنگین این رشته مثل فلزکاری یا کار با گچ و قالب‌های سنگین دچار مشکل نشود و بتواند بعضی از اوقات چهار ساعت سرپا بایستد و کار کند. آمادگی روحی برای برخورد با بیماران و روابط اجتماعی خوب نیز در این رشته بسیار ضروری است چون رشته اعضای مصنوعی یک رشته خدماتی است و فارغ‌التحصیل آن باید با دردمندترین اعضای جامعه در ارتباط باشد.
ردیف نام دانشگاه کاردانی کارشناسی ارشد دکترا
۱ علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی اصفهان
۲ علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی ایران
ردیف نام درس
۱ آشنایی با طراحی و ساخت ارتزهای اندام تحتانی
۲ آشنایی با طراحی و ساخت ارتزهای اندام فوقانی
۳ آشنایی با طراحی و ساخت ارتزهای ستون فقرات
۴ آشنایی با طراحی و ساخت پروتزهای اندام فوقانی
۵ آشنایی با طراحی و ساخت پروتزهای زیر زانو
۶ آناتومی انسانی
۷ آناتومی انسانی ۲
۸ آناتومی سطحی
۹ ارتوپدی
۱۰ ارزشیابی و اندازه‌گیری عضلات
۱۱ اصطلاحات پزشکی
۱۲ اصول توانبخشی
۱۳ اصول فیزیوتراپی و کاردرمانی
۱۴ ایمنی و پیشگیری از سوانح کارگاهی
۱۵ بهداشت عمومی
۱۶ پایان‌نامه
۱۷ تئوری ارتز ۱
۱۸ تئوری پروتز ۲
۱۹ تئوری پروتز ۳
۲۰ توری پروتز ۱
۲۱ تکنولوژی چوب
۲۲ تکنیک ارتوپدی فنی
۲۳ تکنیک درودگری
۲۴ تکنیک قطعه‌سازی
۲۵ تکنیک‌های چرم‌کاری
۲۶ تکنیک‌های فلزکاری
۲۷ خواص مواد
۲۸ خواص مواد مصنوعی
۲۹ رادیولوژی
۳۰ رسم فنی
۳۱ روانشناسی معلولین
۳۲ روش تحقیق و آمار
۳۳ ریاضیات عمومی و مقدمات آمار
۳۴ مدیریت مراکز ارتوپدی فنی
۳۵ مقاومت مصالح
۳۶ مکانیک
۳۷ نورولوژی
۳۸ کارآموزی در عرصه ارتزهای اندام تحتانی
۳۹ کارآموزی در عرصه ارتزهای بالای زانو
۴۰ کارآموزی در عرصه ارتزهای پا
۴۱ کارآموزی در عرصه ارتزهای زیر زانو
۴۲ کارآموزی در عرصه ارتزهای ستون فقرات
۴۳ کارآموزی در عرصه پروتز بالای آرنج
۴۴ کارآموزی در عرصه پروتز روی زانو
۴۵ کارآموزی در عرصه پروتز لگن
۴۶ کارآموزی در عرصه پروتزهای بالای زانو
۴۷ کارآموزی در عرصه پروتزهای مچ پا و پنجه
۴۸ کمک‌های اولیه
۴۹ کینزیولوژی و بیومکانیک ۲
عمده فعالیت این کارشناسان، طراحی و ساخت وسایل کمکی برای بهبود عملکرد اندامهای معلولین و بیماران، اصلاح نابهنجاری‌ها و حفظ بخشی از بدن در وضعیت ثابت برای اهداف خاص است. همچنین طراحی و ساخت اعضای مصنوعی برای بهبود عملکرد و ظاهر افرادی که دچار قطع عضو شده‌اند، از زمینه‌های فعالیت این کارشناسان است. این وسایل برای افرادی آسیب دیده در سه محدوده قبل از جراحی، جایگزین جراحی و یا بعد از جراحی تجویز می‌گردد. از مراکزی که فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در آن مشغول بکار شوند، می‌توان به این موارد اشاره کرد: ـ همکاری با بنیاد جانبازان. – فعالیت در سازمان هلال احمر جمهوری اسلامی ایران. – تأسیس و ارائه خدمات به صورت مؤسسات خصوصی با همکاری مسؤولین فنی. – فعالیت در سازمان بهزیستی کشور. – فعالیت در آموزش و تدریس دانشجویان. – فعالیت در مراکز پژوهشی و همکاری با سازمانهای مربوط. البته با توجه به نیاز ۵/۰ درصدی (یعنی یک نفر از هر ۲۰۰ نفر) به خدمات ارتوپدی فنی، جامعه در این زمینه کمبود‌های زیادی دارد که کارشناسان و فارغ‌التحصیلان این رشته با حذف به بازار کار می‌توانند این نقیصه را رفع نمایند.
موقعیت شغلی در ایران
فارغ‌التحصیل این رشته می‌تواند در دو بخش دولتی و خصوصی فعالیت کند که بخش دولتی شامل سازمان بهزیستی، هلال احمر، بنیاد جانبازان و بیمارستان‌های دارای مراکز ارتوپدی فنی است. اما حیطه اصلی فعالیت فارغ‌التحصیلان این رشته بخش خصوصی است چون رشته اعضای مصنوعی جزو معدود رشته‌های توانبخشی است که فارغ‌التحصیل آن می‌تواند پس از کسب تجربه لازم، مرکز خصوصی دایر کرده و به افراد فلج یا افرادی که انواع بدشکلی‌های مختلف و مشکلات ارتوپدی دارند، افرادی که بیماری‌های ساده مثل صافی کف پا داشته و احتیاج به کفش طبی دارند و کسانی که دچار قطع عضو هستند، خدمات خود را ارائه دهد.در ضمن اگر دانشجویی اهل تحقیق و مطالعه باشد، در این رشته زمینه نوآوری بسیار زیاد است. بخصوص در زمینه پروتزهای زیبایی؛ یعنی ساخت چشم، گوش و بینی مصنوعی که نیروی کار متخصص در ایران بسیار کم است.