- علوم تجربی
بهداشت محیط
در اجرای بند ۱ اصل چهل و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تامین و حفظ آب آشامیدنی بهداشتی و پاکسازی محیط‌زیست انسان از آلودگیها و بهداشت اماکن عمومی و پیشگیری از بیماریهای ناشی از عدم بهداشت آب و محیط و برای بالابردن سطح سلامتی روستاییان ضرورت آموزش و تربیت افراد کاردان و متعهد در زمینه بهداشت محیط محسوس است و بر این اساس طرحی تحت عنوان طرح دوره کاردانی بهداشت محیط به وسیله گروه پزشکی شورای عالی برنامه‌ریزی تهیه گردیده است، مشخصات کلی برنامه و سرفصل دروس این دوره به شرح زیر به تصویب شورایعالی برنامه‌ریزی رسیده است. دوره کاردانی بهداشت محیط یکی از دوره‌های آموزشی در نظام آموزش عالی است که هدف آن تربیت افرادی است که بتوانند در اجتماعات کوچک مستقر شده و پس از مطالعه و بررسی مشکلات بهداشت محیط منطقه با همکاری رده‌های مستقر در شهرستان در تامین آب شروب اهالی (کمی، کیفی) دفع فاضلاب و زباله بهسازی منابع آب، بهسازی اماکن عمومی، مبارزه با حشرات و ناقلین، فعالیت نمایند
آشنایی با رشته مهندسی بهداشت محیط
رشته بهداشت محیط به مطالعه مسائل زیست محیطی از قبیل آب، فاضلاب، زباله، هوا و کنترل بهداشت مواد غذایی می‌پردازد تا دانشجویان پس از فارغ‌التحصیلی بتوانند در اجتماعات کوچک مستقر شده و پس از مطالعه و بررسی مشکلات بهداشت منطقه در جهت رفع این مشکلات قدم بردارند؛ یعنی دانشجویان باید بتوانند با دادن طرح‌هایی مفید و عملی در زمینه تامین آب آشامیدنی سالم کمی و کیفی، دفع صحیح زباله، بهسازی اماکن عمومی، مبارزه با حشرات و ناقلین بیماری، مردم را در رفع این مشکلات راهنمایی و کمک کرده و اطلاعات و آمارهای لازم را در موارد فوق جمع‌آوری و طبقه‌بندی نمایند.این رشته در مقطع کاردانی مسائل زیست‌محیطی را به صورت ساده‌تری مطرح می‌کند چون کاردان‌ها در اجتماعات کوچکتری مثل روستاها به مردم خدمت می‌کنند و به مسائل بهداشتی اولیه آنها از قبیل پاکیزه کردن آب (گندزدایی آب)، مبارزه با حشرات، تصفیه فاضلاب و بهداشت مسکن و اماکن عمومی می‌پردازند. اما در مقطع کارشناسی تخصصی‌تر و فنی‌تر می‌شود، چون فارغ‌التحصیلان باید بتوانند برای اجتماعات بزرگتر از قبیل شهرها برنامه‌ریزی بهداشتی کنند. برای مثال طراحی تصفیه‌خانه آب یا فاضلاب شهرها، نحوه جمع‌آوری فاضلاب، نحوه توزیع و انتقال آب، شناخت آلاینده‌های هوا و کنترل آنها در حیطه فعالیت فارغ‌التحصیلان کارشناسی بهداشت محیط می‌باشد.
توانایی‌های لازم
رشته بهداشت محیط دارای سه جنبه بیولوژی، شیمی، فیزیک و ریاضی است و دانشجوی بهداشت محیط در صورت علاقه‌مندی به هر یک از زمینه‌های فوق می‌تواند در این رشته موفق گردد.برای مثال کارشناس بهداشت محیط که به دروس فنی به ویژه مکانیک سیالات علاقه‌مند است، می‌تواند در زمینه طراحی تصفیه خانه‌ها فعالیت کند. کارشناس علاقه‌مند به بیولوژی نیز می‌تواند در زمینه انتقال بیماری‌ها به انسان توسط فاکتورهای زیست محیطی مطالعه و تحقیق کند و فردی که به شیمی علاقه‌مند است می‌تواند در زمینه فرآیندهای مختلف اعم از فرآیند تصفیه آب یا فاضلاب فعالیت نماید. درواقع این رشته می‌تواند طیف گسترده‌ای از داوطلبان را که دارای علایق و توانمندی‌های متفاوتی هستند، جذب خود کند. قابل ذکر است که زمینه‌های فوق بیشتر در کارشناسی و مقاطع بالاتر مطرح می‌شود و در مقطع کاردانی که جنبه کاربردی دارد، آنچه مهم است علاقه‌مندی به حفظ بهداشت محیط و آموزش این مساله به عموم مردم است.گفتنی است که رشته بهداشت محیط ابتدا در مقطع کاردانی دانشجو می‌پذیرد اما دانشجویان می‌توانند تا مقطع دکترا در کشور ادامه تحصیل دهند.
ردیف نام دانشگاه کاردانی کارشناسی ارشد دکترا
۱
۲
۳
۴
ردیف نام درس
۱ آشنایی با پوتوها
۲ آمار حیاتی ۱
۳ آموزش بهداشت
۴ اپیدمیولوژی بیماریهای واگیر
۵ اصول بهداشت هوا
۶ اصول تصفیه و بهسازی منابع آب
۷ اصول هیدرولیک
۸ اقدامات بهداشتی در شرایط اضطراری
۹ بهداشت حرفه‌ای
۱۰ بهداشت مسکن
۱۱ بهداشت مواد غذایی
۱۲ بهره‌برداری از تاسیسات آب و فاضلاب
۱۳ پاتوبیولوژی
۱۴ تربیت بدنی
۱۵ جامعه شناسی شهری و روستایی
۱۶ جمعیت و تنظیم خانواده
۱۷ حفاری و بهره‌برداری از چاه
۱۸ دفع فاضلاب
۱۹ دفع فضولات اجتماعات کوچک
۲۰ ریاضیات پیش دانشگاهی
۲۱ زبان پیش دانشگاهی
۲۲ زبان عمومی
۲۳ شیمی عمومی
۲۴ شیمی عمومی آزمایشگاه
۲۵ شیمی و میکروبیولوژی اب و فاضلاب
۲۶ فارسی
۲۷ فیزیک عمومی
۲۸ گندزاها و پاک کننده‌ها
۲۹ معارف
۳۰ نظام عرضه خدمات بهداشتی
۳۱ نقشه برداری
۳۲ نقشه کشی
۳۳ کارآموزی در عرصه ۱
۳۴ کارآموزی در عرصه ۲
۳۵ کارآموزی در عرصه ۳
۳۶ کارآموزی در عرصه ۴
۳۷ کاربرد تلمبه‌ها در تاسیسات آب و فاضلاب
۳۸ کاربرد سموم و مبارزه با ناقلین
۳۹ کارگاه لوله کشی آب و فاضلاب
۴۰ کارگاه نصب و راه‌اندازی و تعمیر موتور تلمبه‌ها
کسانیکه دوره کاردانی بهداشت محیط را بگذرانند قادرند: ۱- در تهیه و اجرای طحرهای انتقال، تصفیه و توزیع آب در سطح روستا فعالیت نمایند. ۲- در شناسایی منابع آلوده کننده آب فعالیت نمایند. ۳- ارائه راه حلهای ساده جهت جمع‌آوری، تصفیه و دفع فاضلاب اجتماعات کوچک فعالیت نمایند. ۴- راههای بهداشتی جمع‌آوری، دفع و یا استفاده از فضولات حیوانی، انسانی و زباله را آموزش و فعالیت کنند. ۵- بهسازی چاهها، قنوات، چشمه‌سارها و منابع آب فعالیت نمایند. ۶- در بهداشت مسکن، بهشسازی اماکن عمومی و بهداشت موادغذایی آموزش و فعالیت نمایند. ۷- در آموزش بهداشت و ارتباط با مردم فعالیت نمایند.
موقعیت شغلی در ایران
اگر جامعه و حکومت به بهداشت و سلامتی اهمیت دهد، فرصت‌های شغلی این رشته بسیار زیاد خواهد بود چون هر جا انسان وجود داشته باشد، برای حفظ سلامت او، متخصصان این رشته باید حضور داشته باشند، اما متاسفانه در کشور ما توانمندی‌های متخصصان بهداشت محیط ناشناخته مانده و از همین‌رو فرصت‌های شغلی فارغ‌التحصیلان این رشته به طور کاذب کم شده است.با این وجود یک فارغ‌التحصیل توانمند بهداشت محیط در مقطع کاردانی می‌تواند در وزارت بهداشت – درمان و آموزش پزشکی و در مقطع کارشناسی در شهرداری‌ها، سازمان آب و فاضلاب، شرکت‌های خصوصی طراحی تصفیه‌خانه آب و فاضلاب و سازمان حفظ محیط‌زیست فرصت‌های شغلی مناسبی داشته باشد.