- علوم تجربی
علوم تغذیه
در جهان امروز غذا نقش اساسی و استراتژیکی را بازی می کند بسیاری از کشورها به خاطر کمبود مواد غذایی تمام حیثیت و شرف خود را به اجبار به استعمارگران برده اند اگر کشوری از نظر تولید مواد غذایی بتواند در حد خوبی قرار گیرد و خودکفا شود پس از آن یا بهتر بگوییم هم زمان با آن باید توجه جدی به علوم تغذیه نماید ، صرف غذا خوردن و معده را از غذا انباشته کردن اگر ضرر نداشته باشد مطمئنا سودمند نخواهد بود . در تعاریفی که از علوم مرتبط به تغذیه شده آن را علمی دانسته اند که نیازهای غذایی بدن را از نظر کیفی و کمی تعیین می کند و بیان می کند که چگونه می توان سالم زیست. در مورد تغذیه مناسب صحبت فراوان و اهمیت آن آشکار است. علم تغذیه نسبتا علم جوانی است و در عین حال که رشته مجزایی است تا حد زیادی به یافته‌های شیمیایی، بیوشیمیایی، میکروب شناسی پزشکی و زیست شناسی وابسته است و در تحقیقات علمی این رشته ها شرکت می کند. در حال حاضر این رشته در سه مقطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد ناپیوسته، دکتری در کشور ارائه می‌گردد و طول دوره اول آن ۸ ترم تحصیلی است. در این رشته علاقه به علوم تغذیه و دقت عمل در آزمایشگاه‌‌ها و کسب تجربه و کار آموزی حائز اهمیت است. از دروس دبیرستانی که کاربرد بیشتر در این رشته دارند، می توان زیست شناسی و شیمی را نام برد. ضریب زیست شناسی ۴ و ضریب ۲ برای شیمی، فیزیک و ریاضیات می باشد.
آشنایی با رشته علوم تغذیه
“بگذارید غذایتان نخستین پزشک شما باشد.”این کلمات قصار که بخشی از سوگندنامه پزشکی در ۳۷۷ سال پیش از میلاد مسیح است، امروزه اهمیت و ارزش خود را بیش از پیش روشن ساخته و بیانگر مهمترین هدف علم تغذیه است. علمی که به ما می‌آموزد هر آنچه می‌خوریم و می‌نوشیم، به طور مستقیم بر نحوه فعالیت جسمانی و روانی ما تاثیر دارد.
به عبارت دیگر سوء‌تغذیه یا تغذیه نادرست می‌تواند موجب انواع بیماری‌ها گردد. برای مثال چاقی، تصلب شرائین، اختلال‌های روده و معده و فشار خون، ناشی از استفاده بی‌رویه غذاهای پرکالری، نمک، چربی و کمبود مواد سلولزی است یا استفاده سرخود و بی‌رویه ویتامین‌ها در کودکان موجب دشواری‌های یادگیری و تحصیلی می‌شود و از سوی دیگر سوء‌تغذیه و کمبود مصرف ویتامین‌ها نیز عامل گواتر، کم‌خونی، کوری، عقب‌ماندگی ذهنی و ده‌ها بیماری دیگر می‌شود. از همین رو رشته تغذیه در عصر حاضر اهمیت بسیار زیادی دارد.این رشته به رژیم درمانی، اصول علم تغذیه، ارزش مواد غذایی و نحوه تغذیه مناسب برای حفظ سلامت بدن می‌پردازد. در این میان اصول علم تغذیه بررسی می‌کند که چه فرآیندی روی مواد غذایی خورده شده انجام می‌گیرد تا جذب یا دفع شود و رژیم درمانی نیز نوع رژیم غذایی لازم در بیماریهای مختلف را مشخص می‌کند، چون در برخی از بیماری‌ها، بعضی از مواد غذایی باید حذف شده یا بیشتر مورد استفاده قرار گیرد مثل بیماری گواتر که از کمبود ید ایجاد می‌شود. این رشته دارای دو شاخه عمده است که عبارتند از :
تغذیه گروههای مختلف جامعه مانند سالمندان، معلولین و کودکان و نوجوانان.
تغذیه بالینی که شامل تغذیه و مشاوره غذایی بیماران بستری و سرپایی می‌شود.
توانایی‌های لازم
همان‌طور که یک پرستار باید به کار خدماتی علاقه‌مند باشد، کارشناس تغذیه نیز باید روحیه خدماتی داشته و صبر و حوصله لازم را برای صحبت با بیمار و راهنمایی او داشته باشد. حتی دانشجویانی که مایلند پس از فارغ‌التحصیلی دفتر مشاوره غذایی دایر کنند، باید دارای ۳ سال سابقه کار در بیمارستان باشند. همچنین داوطلبان علاقه‌مند به این رشته لازم است در دروس زیست‌شناسی و شیمی که پایه دروس دانشگاهی این رشته است توانمند باشند.
ردیف نام دانشگاه کاردانی کارشناسی ارشد دکترا
۱ آزاد- تهران
ردیف نام درس
۱ آمار حیاتی
۲ آموزش تغذیه
۳ اصطلاحات پزشکی و بیمارستانی
۴ اصول اپیدمیولوژی
۵ اصول و روشهای نگهداری مواد غذایی
۶ اقتصاد و برنامه‌ریزی تغذیه
۷ اکولوژی تغذیه
۸ بررسی وضع تغذیه
۹ بهداشت عمومی
۱۰ بهداشت و مسمومیت‌های غذایی
۱۱ بیماریهای ناشی از سوء تغذیه و اپیدمیولوژی آن
۱۲ بیوشیمی متابولیسم
۱۳ بیوشیمی مقدماتی
۱۴ تاثیر فرآیندها بر ارزش غذاها
۱۵ تشریح و فیزیولوژی
۱۶ تغذیه اساسی ۱
۱۷ تغذیه اساسی ۲
۱۸ تغذیه در دورانهای مختلف زندگی
۱۹ تغذیه گروههای ویژه
۲۰ تنظیم برنامه غذایی
۲۱ جامعه شناسی
۲۲ جلسه بحث
۲۳ رژیم درمانی ۱
۲۴ رژیم درمانی ۲
۲۵ روانشناسی
۲۶ زبان تخصصی
۲۷ زیست‌شناسی
۲۸ شیمی
۲۹ شیمی آلی
۳۰ شیمی مواد غذایی
۳۱ فیزیولوژی تغذیه
۳۲ فیزیک عمومی
۳۳ مدیریت بخش غذایی
۳۴ میکروب‌شناسی عمومی
۳۵ میکروب‌شناسی مواد غذایی
۳۶ نقش تغذیه در خدمات بهداشتی
۳۷ کارآموزی در عرصه
بخش تغذیه بیمارستانها، مسؤولیت فنی کارخانجات تولید مواد غذایی، همکاری در کلینیک‌های رژیم درمانی با همکاری پزشکان غدد داخلی، همکاری در تعیین رژیم برای گروههای مختلف از جمله ورزشکاران، بیماران خاص، کارگران و. . . مشغول به کار هستند. بطور کلی می‌توان گفت فارغ‌التحصیلان دوره کارشناسی این رشته از توانائی‌ها و مهارت‌های زیر برخوردارند. – برنامه ریزی غذایی برای بیماران در بیمارستانها و مراکز بهداشتی. – شرکت در فعالیت‌های تغذیه‌ای مراکز همگانی. – بررسی و تحقیق و آموزش مطالب مربوط به تغذیه در واحدهای آموزشی و تحقیقاتی. – انجام خدمات تغذیه‌ای برای واحدهای دست‌اندرکار تغذیه جامعه. – تنظیم و اجرای برنامه‌های آموزش تغذیه عمومی. تنظیم یک رژیم غذایی مناسب برای افراد چاق و لاغر و افراد مبتلا به بیماریهای خاص از جمله بیماریهای کلیوی، دیابتی، نقرس و. . .
موقعیت شغلی در ایران
تا چند سال پیش فارغ‌التحصیلان رشته تغذیه حتی در بیمارستانها جایگاه مشخص و تعیین‌شده‌ای نداشتند اما در چند سال اخیر بخصوص از زمانی که به کارشناسان تغذیه اجازه مطب داده شده، این رشته در بیمارستانها هویت و جایگاه تازه‌ای پیدا کرده است، اما متاسفانه هنوز در بین پزشکان نقش و اهمیت کارشناسان این علم روشن نشده است. در حالی که باید همکاری تنگاتنگی بین پزشکان و متخصصان تغذیه وجود داشته باشد و در واقع هرجا که یک پزشک متخصص غدد، قلب و عروق یا کلیه حضور دارد، باید در کنارش یک متخصص تغذیه باشد. چون پزشک فقط لیست غذاها یا مواد غذایی که بیمار نباید بخورد، تعیین می‌کند اما کارشناس تغذیه می‌گوید که یک بیمار چگونه و چقدر باید بخورد تا هم مواد غذایی مورد نیاز به بدنش برسد و هم رژیم غذایی را حفظ کند.