نقشه برداری

نقشه‌برداری (به انگلیسی: Surveying engineering) یا مهندسی نقشه‌برداری، به علم اندازه‌گیری دقیق و تعیین موقعیت نسبی یا مطلق عوارض روی سطح زمین اطلاق می‌شود. از این تعریف ساده چنین برداشت می‌شود که هدف، تعیین مختصات نقاط در سه بعد است. در بعضی موارد، برای تعیین موقعیت، بعد زمان نیز مورد توجه قرار می‌گیرد (سنجش‌های نجومی و نقشه‌برداری ماهواره‌ای). مختصات مطلوب می‌تواند مختصات دکارتی XYZ و یا مختصات عرض و طول جغرافیایی باشد.

همان طور که برای داشتن یک زندگی موفق باید برنامه ریزی کرده و طرح و نقشه شخصی داشت، برای انجام یک کار عمرانی که گاه چندین سال به طول می‌انجامد، باید نقشه برداری کرد و اطلاعات دقیقی از ابعاد مکان ساخت سازه ی مورد نظر به دست آورد. برای مثال درهنگام نصب دکل های مخابراتی در آغاز باید مسیر دکل گذاری و فواصل بین دکل ها، به یاری نقشه برداری تعیین شود و سپس دکل های مورد نظر را نصب کرد.

رشته ی نقشه برداری با جغرافیا و سنجش از راه دور، ارتباط نزدیکی دارد برای مثال وقتی مهندس نقشه برداری برای تهیه ی نقشه از ماهواره کمک می‌گیرد، به رشته‌ی سنجش از راه دور نزدیک می‌شود. هم چنین نقشه برداری در دو رشته عمران وجغرافی بسیار به یکدیگر نزدیک است و تفاوت این دو بیشتر در این است که در جغرافیا از نقشه برای تهیه‌ی اطلس های جغرافیایی استفاده می‌شود، اما در مهندسی عمران از نقشه برداری برای برنامه ریزی و طرح های عمرانی استفاه می‌شود.

برنامه کاردانی پیوسته نقشه برداری براساس ضوابط آموزشهای علمی کاربردی شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری طراحی و تدوین شده است.
هدف از این برنامه تربیت کاردانی است که دانش و مهارت لازم را در زمینه های نقشه برداری ، مانند: ماهواره ای، کارتوگرافی، ژئودزی، هیدروگرافی را کسب نماید.
امروز علم نقشه برداری به سرعت در حال گسترش می باشد و در حقیقت بدون توجه به آن زیانهای ناشی از سرمایه گذاریهای عظیم در این زمینه و عدم تحقق اهداف لازم را باید تحمل نمود.
با توجه به اینکه در دهه های اخیر، توسعه فراوانی در شاخه های مختلف رشته نقشه برداری بوجود آمده است و همچنین در سرزمین پهناوری مانند ایران که هم به منابع آبی و دریایی وسیع و هم به معادن زیرزمینی فراوانی دسترسی دارد. نیاز شدید به این رشته در کلیه گرایشها بالاخص نقشه برداری عمومی (توپوگرافی) که رشته ای پایه و اساسی می باشد احساس می گردد.

توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه:

در این رشته باید بسیار اجتماعی و دارای توان ایجاد ارتباط با جمله سایرین باشد. چون رشته مهندسی عمران یک رشته گروهی است.
با توجه به کمیت و کیفیت درسهایی که در این رشته ارایه می‌گردد، داوطلب باید از توان و دانش برتر در زمینه‌های ریاضی و فیزیک برخوردار باشد. همچنین توان جسمی ، قدرت تجزیه و تحلیل ، قدرت تجسم و دقت کافی در بسیاری از مسایل را داشته باشد.
شایان ذکر است که بسیاری از کارها و طرحهای عمرانی در خارج از محیطهای شهری بوده و فعالیت نسبتا زیادی را می‌طلبد لذا داوطلب این رشته باید علاقمند به کارهای عمرانی بوده و توانایی کار در محیطهای پرجمعیت را داشته باشد.

ردیف نام دانشگاه کاردانی کارشناسی ارشد دکترا
۱ آزاد- استهبان

۲ آزاد- رامهرمز

۳ آزاد- رفسنجان

۴ آزاد- شاهرود

۵ آزاد- شیروان

۶ آزاد- لارستان

۷ آزاد- لاهیجان

۸ آزاد- میبد

۹ زابل

مجموع واحدهای دوره کاردانی پیوسته ۱۶۸ واحد به شرح زیر است:
الف – دروس سه ساله اول مجموعاً معادل ۹۶ واحد دبیرستانی است که هر واحد نظری آن معادل ۳۰ ساعت و هر واحد عملی آن بسته به نوع درس بین ۶۰ تا ۹۰ ساعت، کارآموزی حداکثر ۲ واحد است که هر واحد آن معادل ۱۲۰ ساعت می باشد.
ب – دروس ۲ سال آخر شامل ۷۲ واحد دانشگاهی است که ۱۱ واحد آن دروس عمومی مصوب شورای عالی برنامه ریزی است و هر واحد نظری معادل ۱۶ ساعت، هر واحد آزمایشگاهی معادل ۳۲ و هر واحد کارگاهی معادل ۴۸ ساعت می باشد و ۲ واحد کارآموزی که هر واحد آن معادل ۱۲۰ ساعت است.
دروس آزمایشگاهی و کارگاهی یک واحدی می تواند تا ۴۸ و ۶۴ ساعت افزایش یابند.
ردیف نام درس
۱ آزمایشگاه فیزیک ۱
۲ آزمایشگاه فیزیک ۲
۳ آمار و احتمالات مهندسی
۴ آمایش سرزمین
۵ اردوی کارورزی
۶ اردوی زمینی
۷ اردوی زیرزمینی
۸ اردوی هیدروگرافی
۹ استاتیک و مقاومت مصالح
۱۰ اصول و مبانی معماری شهرسازی
۱۱ اقتصاد مهندسی
۱۲ اقیانوس‌شناسی
۱۳ الکترونیک – فاصله‌یاب
۱۴ برنامه سازی کامپیوتر
۱۵ برنامه سازی کامپیوتر پیشرفته
۱۶ پروژه
۱۷ تئوری خطاها
۱۸ تکنولوژی مصالح ساختمان
۱۹ جزر و مد
۲۰ حقوق دریایی
۲۱ دستگاههای پیشرفته و نرم‌افزارهای نقشه برداری
۲۲ دورکاوی کاربردی
۲۳ راهسازی
۲۴ ریاضی عمومی ۱
۲۵ ریاضی عمومی ۲
۲۶ ریاضیات مهندسی
۲۷ زبان تخصصی
۲۸ ژئودرزی پیشرفته اصول مدیریت (در نقشه برداری)
۲۹ ژئودزی ۱
۳۰ ژئودزی ۲ و محاسبات
۳۱ ژئودزی فیزیک
۳۲ ژئودزی ماهواره ای
۳۳ ژئومورفولوژی- زمین شناسی مهندسی
۳۴ سرشکنی
۳۵ سیستمهای تصویر در کارتوگرافی
۳۶ سیستم اطلاعات جغرافیایی
۳۷ طرح هندسی راه و پروژه راهسازی
۳۸ عملیات نقشه برداری ۱
۳۹ عکاسی و چاپ
۴۰ فتوگرامتری ۱ (مبانی)
۴۱ فتوگرامتری ۲ (تبدیل، ترمیم، ارتوفتو)
۴۲ فتوگرامتری ۳ (فتوگرامتری تحلیلی)
۴۳ فتوگرامتری ۴ (مثلث بندی هوایی)
۴۴ فیزیک نور و آزمایشگاه
۴۵ فیزیک ۱ (مکانیک و حرارت)
۴۶ فیزیک ۲ (الکتریسیته و مغناطیس)
۴۷ مبانی برنامه‌ریزی شهری
۴۸ مبانی دورکاوی
۴۹ مبانی ژئوفیزیک عمومی
۵۰ مبانی کارتوگرافی
۵۱ مبانی مکانیک خاک و آزمایشگاه
۵۲ متره و برآورد و پروژه
۵۳ محاسبات عددی
۵۴ معادلات دیفرانسیل
۵۵ میکروژئودزی و نقشه برداری صنعتی
۵۶ نقشه برداری ۲
۵۷ نقشه برداری مسیر
۵۸ نقشه برداری مسیر پیشرفته
۵۹ نقشه برداری ژئودتیک و تحلیل شبکه های کنترل
۶۰ نقشه برداری زمینی
۶۱ نقشه برداری کارگاهی
۶۲ هندسه دیفرانسیل
۶۳ هیدروگرافی
۶۴ هیدرولوژی مهندسی
۶۵ کاداستر ۱
۶۶ کاداستر ۲
۶۷ کارتوگرافی اتوماتیک
۶۸ کارتوگرافی دریایی
۶۹ کارتوگرافی موضوعی

مراکز مختلفی به صورت مستقیم و غیرمستقیم در فعالیتهای عمرانی نقش دارند که هر یک به تناسب نوع فعالیت خود، اقدام به جذب فارغ‌التحصیلان این رشته می‌کنند.
نقش و توانایی فارغ التحصیلان
همکاری در عملیات نقشه برداری از قبیل مترگیری و ژالن گذاری، – مترکشی، ساختمان و نصب علائم و نشانه ها و علامت دادن
مستند سازی اکیپ های نقشه برداری
تعیین تجهیزات مورد نیاز نقشه برداری
اجرای عملیات کارتوگرافی و ترسیم با دست
انجام خدمات کارهای مقدماتی هیدروگرافی، ژئودزی، کاداستروفتوگرامتری
نظارت و سرپرستی کارگاههای نقشه برداری
استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری در نقشه برداری

مشاغل قابل احراز
نقشه بردار، مسر (راه ، راه آبی ،کانال آب ، خطوط لوله های گاز، نفت، آب و مسیرهای انتقال نیرو و امثال آن)
کارتوگراف و رسام (روش های معمولی، اسکرایبینگ، اتوماسیون)
کاردان مترکشی، ترازیابی،تاکئومتری و نقشه برداریهای ساده
کاردان نقشه بردار مناطق محدود
کاردان دستگاههای فتوگرامتری (آنالوگ، دیجیتال و…) و دستگاههای الکترونیکی مربوطه
کاردان خدمات کارهای هیدروگرافی، عمق یابی
اقیانوس شناسی و دستگاههای الکترونیکی مربوطه
کاردان خدمات ژئودزی (کلاسیک، فیزیکال، ماهواره ای و…)

حقوق و درآمد نقشه برداران:
درآمد کارکنان این رشته اگر به عنوان ناظر نقشه برداری باشند، از حداقل هفتصد هزار تومان تا حداکثر یک میلیون و پانصد هزار تومان در سال ۹۲ اعلام شده است. و در سمت های مختلف شغلی این درآمد تغییر می کند. و حداکثر تا پنج میلیون تومان هم می رسد.