آمار

آمار (به انگلیسی: statistics) را باید علم و عمل استخراج، بسط، و توسعهٔ دانشهای تجربی انسانی با استفاده از روش‌های گردآوری، تنظیم، پرورش، و تحلیل دادههای تجربی (حاصل از اندازه گیری و آزمایش) دانست.

زمینه‌های محاسباتی و رایانه‌ای جدیدتری همچون یادگیری ماشینی، و کاوش‌های ماشینی در داده‌ها، در واقع، امتداد و گسترش دانش گسترده و کهن از آمار به عهد محاسبات نو و دوران اعمال شیوه‌های ماشینی در همه‌جا می‌باشد. علم آمار، علم فن فراهم کردن داده‌های کمّی و تحلیل آن‌ها به منظور به دست آورن نتیایجی که اگرچه احتمالی است، اما در خور اعتماد است.

آمار گران با بکار بردن دانش ریاضیشان در طراحی مطالعات وتحقیقات ؛ جمع آوری، پردازش و تجزیه و تحلیل اطلاعات ؛ و تفسیر نتایج ؛ در پژوهشهای علمی شرکت میکنند. متخصصین آمار اغلب دانششان در روشهای آماری را در علوم گوناگونی مانند زیست شناسی، اقتصاد، مهندسی، پزشکی، بهداشت عمومی، روانشناسی، بازار یابی، آموزش و ورزش بکار میگیرند.

بسیاری از امور، به عنوان مثال، طراحی روشهای آزمایشی برای تایید دارویی جدید از طرف دولت بدون بهره گیری از روشهای آماری قابل اجرا نمی باشند. نمونه گیری یکی فنونی است که آمار گران از آن بهره می گیرند. نمونه گیری یعنی جمع آوری اطلاعات درباره گروهی از مردم یا مجموعه ای از چیزها توسط بررسی قسمت کوچکی ازکل مجموعه. به عنوان مثال سرویسهای رتبه بندی برنامه های تلویزیونی، به منظور تخمین تعداد بینندگان برنامه ای خاص، به جای مطالعه تمامی بینندگان تنها به بررسی چند هزار خانواده می پردازند.

آمار گران تصمیم می گیرند که ازکجا و چگونه داده ها را جمع آوری کنند، نوع و تعداد گروه های نمونه را مشخص می کنند و به تهیه پرسشنامه های تحقیقی یا فرمهای گزارشی میپردازند. آنها همچنین دستورالعمل هائی برای کارکنانی که به جمع اوری و جدول بندی اطلاعات می پردازند، تهیه می کنند. در نهایت آمارگران با بکارگیری نرم افزارهای رایانه ای به تجزیه و تحلیل، تفسیر و جمع بندی اطلاعات می پردازند.

توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه:

قوی بودن در ریاضیات امری بسیار ضروری در رشته آمار است.در رشته آمار، ریاضی فیزیک حرف اول را میزند و برای موفقیت در این رشته باید ریاضیات قوی داشت. هم چنین قدرت درک مسائل آماری و تحلیل مطالب هم امری است که باید به آن اشاره کرد. طبق نظر سنجی های صورت گرفته از اساتید و ودانشجویان رشته آمار،برای موفقیت در این رشته علاوه بر قوی بودن در ریاضیات که امری بسیار مهم است،قدرت تحلیل خوب،پشتکار قوی،صبر و حوصله، آشنایی با کامپیوتر و علاقه به تحقیق و پژوهش هم ضروری است.

دانشگاه های پذیرنده کارشناسی:

دانشگاه تهران

دانشگاه علامه طباطبایی

دانشگاه تبریز

دانشگاه پیام نور

دانشگاه غیر انتفاعی شیخ بهایی

دانشگاه امام حسین (ع)

دانشگاه صنعتی اصفهان

دانشگاه سیستان و بلوچستان

دانشگاه محقق اردبیلی

دانشگاه غیر انتفاعی جهاد دانشگاهی

دانشگاه شهید باهنر کرمان

دانشگاه رازی کرمانشاه

دانشگاه خلیج فارس

دانشگاه آزاد اراک

دانشگاه شهید بهشتی

دانشگاه اصفهان

دانشگاه یزد

دانشگاه آزاد تهران

دانشگاه شهید چمران اهواز

دانشگاه بیرجند

دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

دانشگاه آزاد مشهد

دانشگاه فردوسی مشهد

دانشگاه شیراز

دانشگاه مازندران

دانشگاه های پذیرنده کارشناسی ارشد:

دانشگاه اصفهان

دانشگاه الزهرا (س)

دانشگاه شهید بهشتی

دانشگاه صنعتی امیر کبیر

دانشگاه پیام نور

دانشگاه تهران

دانشگاه تربیت مدرس

دانشگاه شهید چمران اهواز

دانشگاه علم و صنعت ایران

دانشگاه سیستان و بلوچستان

دانشگاه شیراز

دانشگاه شهید باهنر کرمان

دانشگاه صنعتی اصفهان

دانشگاه فردوسی مشهد

دانشگاه مازندران

دانشگاه بیرجند

دانشگاه رازی کرمانشاه

دانشگاه علامه طباطبایی

دانشگاه تربیت معلم

گرایشهای مختلف رشته آمار در مقطع کارشناسی ارشد:

آمار ریاضی ، آمار حیاتی ، آمار بیمه ، آمار و کاربرد آن در اقتصاد و علوم اجتماعی . در مقطع دکتری: آمار ریاضی و آمار حیاتی. دروس پایه برای کارشناسی آمار ریاضی پیش دانشگاهی مبانی جامعه شناسی مبانی اقتصاد مبانی جمعیت شناسی مبانی ریاضی فیزیک پایه ۱و۲ ریاضی عمومی ۱و۲ آزمایشگاه فیزیک ۱و۲ آمار و احتمال روشهای آماری

تعداد واحدهای درسی دوره کارشناسی آمار۱۳۴ واحد به شرح زیر است:

دروس عمومی ۲۰ واحد

دروس پایه ۲۶ واحد

دروس الزامی ۶۷ واحد

دروس اختیاری ۲۰ واحد

ردیف نام درس
۱ آزمایشگاه فیزیک پایه ۱
۲ آزمایشگاه فیزیک پایه ۲
۳ آشنایی با نظریه صنف شغلی
۴ آمار ریاضی ۱
۵ آمار ریاضی ۲
۶ آمار و احتمال
۷ آمار و نظریه اطلاع ۱
۸ آنالیز ریاضی ۱
۹ آنالیز ریاضی ۲
۱۰ احتمال ۱
۱۱ احتمال ۲
۱۲ برنامه‌سازی پیشرفته
۱۳ پروژه کارشناسی
۱۴ تاریخ آمار و احتمال
۱۵ تحقیق عملیات
۱۶ تحلیل داده‌ها
۱۷ توابع مختلط ۱
۱۸ جبر خطی
۱۹ جبر خطی ۱ برای آمار
۲۰ رگرسیون
۲۱ روشهای آماری
۲۲ روشهای پیشرفته آمار
۲۳ روشهای چند متغیره پیوسته ۲
۲۴ روشهای چند متغیره گسسته ۱
۲۵ روشهای چند متغیری گسسته ۱
۲۶ روشهای دنباله‌ای
۲۷ روشهای عددی
۲۸ روشهای ناپارامتری
۲۹ روشهای نمونه‌گیری ۱
۳۰ روشهای نمونه‌گیری ۲
۳۱ ریاضی عمومی ۱
۳۲ ریاضی عمومی ۲
۳۳ زبان تخصصی
۳۴ سریهای زمانی ۱
۳۵ سریهای زمانی ۲
۳۶ شبیه‌سازی
۳۷ طرح آزمایشها ۱
۳۸ طرح آزمایشهای ۲
۳۹ فرآیندهای تصادفی ۱
۴۰ فرآیندهای تصادفی ۲
۴۱ فیزیک پایه ۱
۴۲ فیزیک پایه ۲
۴۳ قابلیت اعتماد
۴۴ مباحثی در آمار
۴۵ مبانی اقتصاد
۴۶ مبانی جامعه‌شناسی
۴۷ مبانی جمعیت‌شناسی
۴۸ مبانی ریاضیات
۴۹ مبانی کامپیوتر و برنامه‌نویسی
۵۰ محاسبات آماری ۱
۵۱ محاسبات آماری ۲
۵۲ معادلات دیفرانسیل
۵۳ نظریه بازیها
۵۴ کنترل کیفیت آماری ۱

و لیست دروس به صورت تقکیک شده شامل موارد زیر می باشد:

دروس پایه

ریاضی عمومی۱

آمار و احتمال

مبانی جامعه شناسی

مبانی اقتصاد

ریاضی عمومی۲

مفاهیم وروشهای آماری

مبانی جمعیت شناسی

دروس تخصصی

جبر خطی برای آمار

رگرسیون

روشهای نمونه گیری۲

روشهای چند متغیری پیوسته

مبانی کامپیوتر و برنامه نویسی

آنالیز ریاضی۱

فرآیندهای تصادفی

محاسبات آماری با کامپیوتر

ریاضی برای آمار

روشهای نا پارامتری

سری های زمانی

کنترل کیفیت آماری

احتمال و کاربرد آن

طرح آزمایش ها ۱

زبان تخصصی

پرو‍ژه کارشناسی

آمار ریاضی۱

طرح آزمایش ها ۲

روشهای پیشرفته آماری

آمار ریاضی۲

روشهای نمونه گیری ۱

روشهای چند متغیری گسسته

دروس اختیاری (دولتی)

شبیه سازی

نظریه بازی ها

قابلیت اعتماد

تحقیق درعملیات

نظریه تصمیم

نظریه فازی

نظریه اطلاع

دروس اختیاری ( پیام نور)

آشنایی با نظریه صف بندی

آنالیز ریاضی ۲

مبانی ریاضیات

تحقیق در عملیات

آنالیز عددی ۱

برنامه سازی پیشرفته

تعداد واحد های درسی در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا:

در دوره کارشناسی ارشد ۳۲ واحد تخصصی را می‌گذراند و در دوره دکترا ۲۴ واحد درسی اختصاصی و ۲۴ واحد رساله دکتری را می‌گذراند.

تجزیه و تحلیل پرسشنامه تنها یکی از کارهایی است که کارشناسان آمار میتوانند انجام دهند. شاید بد نباشد بدانید که در حال حاضر، اینکار بیشتر به عنوان یک کار پاره وقت برای دانشجویان سال سوم و بالاتر رشته آمار که البته نسبت به سایرین مستعدتر می باشند، در نظر گرفته می شود و بیشتر مشتریان آنها نیز دانشجویان سایر رشته ها بخصوص کارشناس ارشدهای رشته هایی همچون مدیریت، اقتصاد و… می باشد. البته موسساتی نیز هستند که کار آنها مشاوره آماری مشابه اینکار به دانشجویان ارشد و دکتری می باشد.

دانشجویان این رشته پس از فراغت از تحصیل توانایی‌های زیر را دارند:

کلیه دروس آمار، احتمال، دوره ریاضی متوسطه آموزش عمومی را تدریس نمایند.
توانایی ادامه تحصیل را داشته و بتوانند با رعایت دیگر ضوابط گزینش وارد دوره کارشناسی ارشد و رشته‌های بالاتر تخصصی گردند.
توانایی تجزیه و تحلیل آماری مسائل اقتصادی و صنعتی را دارا میباشند.
در برنامه‌ریزی صحیح علمی و حل مسائل مربوط به آنها توانایی دارند.
آمادگی برای برخورد با مسائل خاص آماری و حل مشکلات ناشی از آنها را دارا میباشند.

تقریبا تمامی مراکز دولتی و خصوصی برای انجام برنامه‌ریزی و ارائه گزارش فعالیتهای خود نیازمند تهیه اطلاعات صحیح و به کارگیری تجزیه و تحلیل آنها هستند. از این‌رو، اغلب ادارات و نهادهای دولتی بخصوص وزارت برنامه و بودجه ، مراکز آمار ایران، بانکها ، وزارت آموزش و پرورش ، مراکز تحقیقی، مراکز بیمه و سایر موسسات دولتی و خصوصی از عمده مراکز جذب کارشناسان این رشته‌اند. البته گمنام بودن علم آمار و کاربردهای آن در جامعه، مانع از جذب فارغ‌التحصیلان رشته آمار نشده است بلکه به گفته بسیاری از اساتید و دانشجویان این رشته، فارغ‌التحصیلان آمار کمتر با مشکل بیکاری روبرو می‌شوند.
خوشبختانه فارغ‌التحصیلان آمار هنوز دچار آفت بیکاری نشدند و در سازمانهای دولتی و خصوصی یا دانشگاهها فعالیت می‌کنند. و به دلیل نیاز جامعه به فارغ‌التحصیلان آمار و نیز آشنایی آنها با کامپیوتر در حد نیازهای اجرایی و خدماتی، فارغ‌التحصیلان آمار تاکنون براحتی جذب بازار کار شده‌اند وضعیت نیاز کشور به این رشته در حال حاضر متاسفانه در کشور ما علم آمار و کاربردهای آن بخوبی معرفی نشده است و حتی مسؤولین نمی‌دانند که فارغ‌التحصیلان این رشته چه توانایی‌هایی دارند.
بیشتر سازمان‌های دولتی از آمار برای ارائه ارقام و اعدادی که مربوط به فعالیتهای واحدهایشان می‌شود، استفاده می‌کنند و چون این کار را چندان تخصصی نمی‌دانند به جای به کارگیری کارشناسان آمار از افرادی بهره می‌برند که آشنایی مختصری با این علم دارند. در حالی که اکثر برنامه‌ریزی‌های زیربنایی کشور را می‌توان با استفاده از روش‌های پیشرفته آمار انجام داد. اکثر فارغ‌التحصیلان رشته آمار در محیط کار از تخصصهای خود که در دوران تحصیل فرا گرفته‌اند، بهره نمی‌برند چرا که هنوز از آمار به عنوان یک ابزار قوی در تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده نمی‌شود.

امروزه کارشناسان آمار در جهان و بخصوص در کشورهای صنعتی ، فرصت های شغلی بسیاری دارند و حیطه فعالیت آنها شامل تمامی علوم از جمله اقتصاد ، جامعه شناسی ، زیست شناسی ، پزشکی ، فیزیک ، شیمی ، الکترونیک و عمران می شود.
فارغ التحصیلان این رشته می توانند در سازمان برنامه و بودجه ، مرکز آمار ایران ، بانک ها ، ادارات بیمه ، مراکز صنعتی و کارخانجات ، واحدهای آماری وزارتخانه های مختلف همچون کشاورزی ، کار، بهداشت ، اقتصاد و امور دارایی، فرهنگ و ارشاد اسلامی کشور و به طور کلی در هر مرکزی که نیاز به جمع آوری تجزیه و تحلیل آمار و اطلاعات دارد، مشغول به کار شوند.

فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد و بالاتر رشته آمار، بیشتر به فعالیت در زمینه های تحقیقاتی می پردازند. برای این دسته از افراد، زمینه فعالیت های تحقیقاتی بسیار بسیار گسترده می باشد. از تحقیقات در بخش هواشناسی گرفته تا تحقیقات پزشکی. در واقع علم آمار، علم پیش بینی، توصیف و بررسی است. بنابراین در هر زمینه ای از علم، آمار نیز جایگاهی دارد. بجز کسانی که قصد تدریس در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی را دارند، بیشتر فارغ التحصیلان مقاطع ارشد و دکتری رشته آمار، بصورت همکار در بخش های تحقیقاتی همچون مراکز بیمارستانی با کارشناسان سایر رشته ها اقدام به فعالیت میکنند.

حقوق و درآمد رشته آمار:

کارشناسان آمار در شرکت های دولتی و خصوصی درآمد های متفاوتی دارند. و در بعضی موارد به صورت پروژه ای است. در سال ۹۲ درآمد گروه های مختلف شغلی بررسی شده است که در این بررسی در آمد کارشناسان آمار از ۷۵۰۰۰۰تا۱۸۰۰۰۰۰ متغیر است و در سمت های مختلف نیز درآمد متفاوتی دارند.